Ibni Teymiyye Külliyati (9 cilt)

IBN TEYMIYYE VE KÜLLIYATI

(661/728)

Takiyyuddin Ebu'l-Abbas b. Abdilhalim b. Teymiyye (661/1263) yilinda Harran'da ilim ehli bir ailede dogmus ehl-i sünnet mezheblerinden birisi olan Hanbeli mezhebi âlimlerinden ileri gelen Islâm bilginlerinden birisidir.

Talebesi ibn Abdul-hadi onun hakkinda söyle der: "Rabbani bir imam, ümmetin müftüsü, ilim denizi, hafizlarin seyyidi, asrinin essiz bir âlimi. Seyhu'l Islâm, Kur'an'in tercümani, zahidlerin önderi, abidler içinde sessiz, bid'atçilarin düsmani ve müctehid bir alimdir.

Ibn Teymiyye Dimask sehrinde bir çok büyük âlimden ders okumus talebesi Ibn Abdulhadi onun ders aldigi hocalarinin iki yüzden fazla oldugunu söylemistir (M. Halil Herras, Ibn Teymiyye es-Selefi, s. 26).

Ibn Teymiyye önce Kur'an'i ezberlemis, o dönem bilinen bütün ilimleri okumus arap dili ile ilgili çalismalara çok önem vererek lugat ve gramer ilminde otorite sahibi bir âlim olmustur. Ibn Teymiyye Kur'an'in tefsiri ile de ciddi bir sekilde ilgilenmis ve bu konuda çok çaba sarfetmistir. Nitekim bunu onun eserlerinde müsahede etmek mümkündür. Hafiz Zehebî "Ibn Teymiyye uzun yillar cuma günleri ezberden Kur'an'i tefsir etti, zekasi parilparildi. Tefsir ilmindeki bilgisi son noktadaydi" demistir. Hafiz el-Berzalî (738/1337-1338) onun tefsirindeki yerini "tefsir hakkinda konusmaya baslayinca insanlar onun bu konudaki bilgisinin çoklugu, üslubunun güzelligi, bir konudaki görüsleri degerlendirisinin isbati, zayif ve batil görüsleri tesbit edisindeki kabiliyeti ve her ilimdeki mahareti karsisinda saskinliga kapilirdi. Ibn Teymiyye'den tefsir dinleyenlerin ifadesine göre, Ibn Teymiyye'nin söyle dedigini nakletmistir: "Ben yüz yirmi kadar tefsire bakar sonra içlerinden sahih olan görüsü seçerdim."

Ibn Teymiyye hadîs ilmiyle de mesgul olmus, hadîs ilmine çok önem vermistir. Talebesi Ibn Abdulhâdî'nin ifadesine göre Ahmed b. Hanbel'in Müsned'ini ve Kütüb-i Sitte'yi defalarca hocalarindan okumustur. Hafiz Zehebî onun hadis ilmindeki derin bilgisi hakkinda su olayi anlatir: " Iskenderiye'de tutuklu iken Sebte valisi, ondan ezberindeki hadisleri ravilerini degerlendirmek suretiyle yazip göndermesini ve bunlarin rivayeti için kendisine icazet vermesini istedi. Ibn Teymiyye ezberindeki hadislerden on varak kadar isnadlariyla birlikte yazip gönderdi. Bu gönderdigi rivayetleri ve ravi degerlendirmelerini en büyük muhaddis bile onun kadar mahir yapamazdi.. Kütüb-i Sitte ve Müsned'i çok iyi biliyordu, öyle ki onun hakkinda söyle söylenmistir: "Ibn Teymiyye'nin bilmedigi hadis, hadis degildir" (Muhammed Hasan el-Mucavi es-Saalibi, el-Fasl, el-Fikrü's-Sami fi Tarihi'l Fikhi'l-Islâmi, Medine 1977, II, 362). Hafiz Zemlekani (727/1327) onun hadis ilmindeki yerini söyle anlatir: "Besyüz seneden beri hifzi ondan daha kuvvetli olan görülmemistir." Hafiz el-Mizzi onun hakkinda: "Ibn Teymiyye'den daha iyi Kur'an'i ve sünneti bilen ve en güzel sekilde onlarin yolundan giden görmedim" demistir.

Fikih ilmindeki yeri: Ibn Teymiyye'nin ailesi ehl-i sünnetten Hanbelî mezhebine bagli idi. Ancak bu baglilik Ahmed b. Hanbel'in belirledigi temel esaslara uygun bir bagliliktir. Bunlardan en önemlisi "kim olursa olsun hiç kimsenin görüsünü Kur'an ve sünnetin önüne geçirmemek seklinde özetlenebilir." Ahmed b. Hanbel bunu su sözüyle açiklamistir: "Hadis sahih ise o benim mezhebimdir Hafiz Zehebi onun hakkinda söyle der: "Su anda o belli bir yasa gelmistir. Belirli bir mezhebin görüsüne göre degil bildigi deliller neyi anlatiyorsa ona göre fetva verir. Onun sünnete ve selefi metoda çok faydasi olmus bu metot üzere delilleriyle ve mukaddimeleriyle birlikte daha önce kimsenin yapamayacagi sekilde hükümler vermistir."

Sonuç olarak Ibn Teymiyye kendi döneminde bilinen bütün ilimlerle mesgul olmus yukarida sayilan ilimlerin disinda usûlü'l-fikh, tasavvuf, sulûk, hat ve hesap ve diger ilimlerle de ciddi bir sekilde ilgilenmistir. Bütün ilgilendigi ilimlerde essiz ve erisilmezdi. Ibn Seyyidi'n-Nâs (734) onun hakkinda sunlari söyler: "Bütün ilimlerde kendi çagindaki insanlardan üstündü. Hiç bir göz onun gibisini, o da kendisi gibisini görmemistir." Ibn Dakiku'l-îd (702): "Ibn Teymiyye ile oturup konusunca gördüm ki bütün ilimler iki gözünün önünde geçiyor. Oradan istedigini aliyor, istemedigini almiyor" der. Allame ez-Zemlekanî" ona bir ilimden sorulunca onu gören ve dinleyen onun cevaplari karsisinda bu ilimden baska bir ilim bilmiyor zanneder ve bu ilimde onun denginin olmadigina kanaat getirirdi." der.